Jaarverslag 2023

Voorwoord
Voor u ligt het jaarverslag 2023 van de Prins Bernhard Stichting (PBS), waarin een helder overzicht wordt gegeven van de geleverde steun aan veteranen in 2023 en dieper wordt ingegaan op de achtergrond van de steunaanvragen.

Het jaar 2023 is het tweede jaar, waarin de maatschappelijke gevolgen van het internationale conflict in Oekraïne zich in de Nederlandse huishoudens lieten gelden met consequenties voor het besteedbare inkomen. De verwachting, dat de steunaanvragen in 2023 eerder zouden toenemen dan afnemen is gelukkig achterwege gebleven. Opnieuw is in 2023 een lichte daling waar te nemen in het aantal aanvragen, dat de stichting heeft bereikt. Wellicht is er een verband met de verdere aandacht van Defensie voor schuldhulpverlening door de inzet van budget coaches voor persoonlijke ondersteuning en begeleiding bij het oplossen van schuldenproblematiek van Defensiepersoneel in zowel reactieve als preventieve omstandigheden.

Inkomsten van PBS zijn verkregen uit dividenden, rente en giften en vloeien voort uit de jaarlijkse verdeling van de ontvangen gelden van de Gezamenlijke Militaire Fondsen (GMF). Het bedrag varieert per jaar, afhankelijk van de opbrengsten zoals schenkingen en legaten en de terugbetalingen van de eerder verstrekte renteloze leningen. Dankbaar zijn wij voor de donatie, die is gedaan door het NRC-lezersfonds in 2023 om veteranen in financiële nood te ondersteunen.

Grote waarde hecht de PBS aan de samenwerking met de Stichting Nederlands Veteranen Instituut (NLVI), de Dienst Bedrijfsmaatschappelijk Werk Defensie (DBMW) en de Stichting Gezamenlijke Militaire Fondsen (GMF). PBS is voorts verheugd dat de GMF uitgebreid is met de toetreding van het fonds Stichting Sociaal Fonds Koninklijke Marine (SSFKM); daarmee is de samenwerking zo mogelijk nog belangrijker.

Met 24 steunaanvragen van voornamelijk postactieven en een totaalbedrag van bijna €15.000,- aan schenkingen/leningen is opnieuw aangetoond dat de PBS een nuttige functie vervult in deze roerige tijden, maar dat tegelijkertijd alleen effectief en duurzaam kan worden opgetreden in samenwerking met de gezamenlijke militaire fondsen. 

Met vriendelijke groet,

G.M.J.H. Burema
Voorzitter

Een casus:
KFOR-veteraan werkt al enkele jaren aan zijn uitzend gerelateerde klachten. De impact op het gezin was dermate groot, dat het echtpaar is gescheiden. Daarna is hij in de woning blijven wonen en deelt hij voor 50% de zorg voor zijn kinderen. De woonlasten zijn echter hoog, waardoor hij geen financiële ruimte heeft voor de inrichting van een kinderkamer, die beter bij de leeftijd van de kinderen past. De gevraagde gift is bedoeld voor het opknappen van de kinderkamers. PBS schenkt €400,-.

Geleverde steun 2023

Steunaanvragen
In 2023 zijn door het bestuur van de Prins Bernhard Stichting 24 steunaanvragen ontvangen. Op die steunaanvragen heeft de Prins Bernhard Stichting als volgt besloten:

• Zeventien (17) schenkingen, waarvan een (1) aanvraag gift is gecombineerd met een (1) renteloze lening;
• Aan vier (4) verzoeken heeft PBS of niet deelgenomen of is een afwijzing gegeven op basis van de criteria die de stichting hanteert ter toetsing;
• Twee (2) december aanvragen zijn open blijven staan, voor afhandeling in 2024;
• En één (1) aanvraag is ingetrokken.

b. In aanvulling op deze aanvragen in 2023 geldt:

• Twee (2) schenkingen zijn gedaan ter afronding van aanvragen die eind 2022 zijn ingediend voor een totaalbedrag van €1.900,-;
• Een (1) renteloze lening van €2.800,- is gedaan ter afronding van een aanvraag die in 2022 is gestart. Dit geld is in 2023 teruggestort, omdat de aanvrager afzag van een renteloze lening;
• Er is 1 lening oninbaar verklaard in 2023 voor een restbedrag van €722,00 voor de PBS.

Overzicht incidentele aanvragen 2023 (met restant 2022)
	Incidentele aanvragen	2023		2022		Totaal (€)
	2023 (met restant)	Aantal	Bedrag (€)	Aantal	Bedrag (€)
Totaal aanvragen		24		4
Totaal afgewezen		4		-1
In behandeling		2
Ingetrokken		1
Totaal toegekend		17		3
Leningen		1	2.000,00		2.800,00	4.800,00
Retour lening					- 2.800,00	- 2.800,00
Schenkingen		17	11.090,00		1.900,00	12.990,00
Totaal			13.090,00		1.900,00	14.990,00

Het totaal aan schenkingen in 2023 bedraagt € 12.990,00 een lichte afname ten opzichte van 2022, waar €4.700,00 meer werd uitgekeerd.  Het totaal aan renteloze leningen is €2.000,- een afname van 60% t.o.v. 2022.

Een casus:
Veteraan met diagnose PTSS sinds 2008. In 2022 heeft hij zich gemeld bij NLVI voor hulp bij zijn psychische klachten. Door de huisarts is hij doorverwezen voor behandeling echter de klachten verergeren waardoor zijn relatie strandt. Hij valt uit voor zijn werk en komt in de ziektewet, waardoor hij doorbetaling van loon ontvangt (70% van gemiddelde loon). Waar hij wekelijks loon ontving is dat nu eenmaal in de maand. Hiervoor vraagt hij een gift van €400,- om de periode tot de eerste loonbetaling te kunnen overbruggen.

Achtergrond steunaanvragen
Sinds 2021 heeft Defensie veel aandacht besteed aan de schuldenproblematiek van haar medewerkers.  Er was op dat moment nog veel onbekendheid over waar medewerkers terecht konden binnen Defensie voor vragen over zorgen over financiën of schulden. Om deze reden is in juni 2021 een brief gestuurd vanuit Commandant Directie Personeel en Organisatie Defensie om medewerkers van Defensie te wijzen op schuldhulpverlening binnen Defensie. Inmiddels kan worden geconcludeerd, dat Defensie door nieuwe maatregelen te introduceren en te implementeren veel medewerkers heeft kunnen informeren. Met name door de inzet van budget coaches voor persoonlijke ondersteuning en begeleiding bij het oplossen van schuldenproblematiek van Defensiepersoneel op het gebied van zowel reactieve als preventieve schuldhulpverlening.

Een verdere afname van aanvragen voor financiële steun was in 2023 zichtbaar. Bij de aanvragen die zijn ontvangen viel op dat er met name jonge militairen zijn, die te maken hebben met hoge schulden. Soms doordat ze niet weten hoe ze hun financiën moeten beheren; soms ook omdat zij zelf de schulden proberen op te lossen met gokken, wat hen vaak in een negatieve spiraal brengt, bijvoorbeeld hogere schulden.

Ook het afgelopen jaar is gebleken dat er voor de financiering van begrafenissen opnieuw een beroep is gedaan op de fondsen. Dat kan zijn omdat de overledene geen begrafenispolis wilde afsluiten, of deze wegens financiële overwegingen heeft afgekocht.

In 2023 zijn vanuit het NLVI een zestal kleine aanvragen - aanvragen tot €400,- ontvangen bij de PBS, waarop snelle financiële hulp mogelijk was. De besluitvorming kan hier sneller, omdat voor een dergelijk klein bedrag geen financieel overzicht benodigd is.

Dit jaar bleek het opnieuw lastig om een volledige onderbouwing voor de grotere steunaanvragen (> €400,-) te verkrijgen, zoals een duidelijk en compleet financieel overzicht, dat nodig is om het criterium ‘wezenlijk financiële nood’ te kunnen toetsen. Soms ook ontbreekt de toelichting van de zorginstantie hoe de financiële steun kan bijdragen aan het herstel van de veteraan of een structurele oplossing kan zijn voor diens situatie. Dit jaar is regelmatig contact gemaakt met de begeleider om (dergelijke) aanvullende vragen vanuit de PBS beantwoord te krijgen.

Regelmatig zijn aanvragen voor financiële steun ingediend bij de fondsen om deelname aan een speciaal programma mogelijk te maken, bijvoorbeeld Horsepower of de drie-batterijen-methode. Het programma Horsepower van de Universiteit Utrecht werd diverse malen uitgevoerd om te onderzoeken wat het effect van contact met paarden is op de veteraan met ‘therapieresistente’ PTSS. De gift was dan bedoeld als bijdrage in de hoge reiskosten of voor de kosten van deelname aan een dergelijk traject.

Tot slot hebben ons dit jaar meerdere trieste berichten bereikt van veteranen die op relatief jonge leeftijd zijn overleden gedurende de aanvraag voor financiële steun. In een enkel geval is financiële steun gegeven aan de nabestaande(n).

Een casus:
Veteraan is in 1999 uitgezonden geweest naar Bosnië Herzegovina. Achteraf gezien zijn tijdens die uitzending PTSS-klachten ontstaan door diverse incidenten. Hij heeft momenteel een WIA-uitkering, omdat hij door de toename van zijn klachten niet in staat is om te werken.  Hij zorgt in co-ouderschap voor zijn zoon na een echtscheiding. De aanvraag MIP is lopende. Financieel overzicht houdt hij met ondersteuning van een budgetcoach. Door diverse externe omstandigheden (oplopende inflatie, energieprijs, eigen bijdragen zorgverzekering i.v.m. behandeling voor PTSS-klachten) gaat het financieel niet goed. Die situatie levert stress op en belemmert zijn behandeling. Het doel van de behandelaar is om de financiële zorgen weg te halen. De woningbouwvereniging heeft de huurgrens aangepast, waardoor huurtoeslag kan worden verkregen. De fondsaanvraag is bedoeld om de achterstand bij de zorgverzekering weg te werken. Die inlossing is belangrijk om hem in de aanvullende verzekering te kunnen houden, zodat zijn behandelingen worden vergoed. Er wordt een bedrag gevraagd van €2.500,00. Deze veteraan, gediagnostiseerd met PTSS, verkeert in marginale financiële omstandigheden. Hij heeft er alles aan gedaan zijn situatie zo goed mogelijk te regelen en staat onder begeleiding van een budget coach. Het wegwerken van de schulden, zo wordt verwacht, zal een positieve invloed hebben op de effectiviteit van zijn behandeling van PTSS. In gezamenlijkheid met KL 1940 en F 1815 wordt de gift gefinancierd.

Financieel overzicht (verkort)

Aan het eind van 2023 stond €4.615,00 uit aan verstrekte renteloze leningen.

Toegekende steunaanvragen van 2019 tot en met 2023
			2019		2020		2021		2022		2023
Giften			7		12		17		18		19*
Kerstgiften			3		5		7		1*		0
Kwijtschelding							1				1
Uitkeringen totaal			10		17		25		19		20
Uitkeringen bedrag	€		7.825		14.310		18.424		17.729		12.990
Aantal leningen			6		3		4		1		1
Leningen bedrag	€		9.600		6.000		7.249		5.000		2.000
Totaal bedrag	€		17.425		20.310		25.673		22.792		14.990

Vooruitblik

In 2024 zal de Prins Bernhard Stichting zich met onverminderd enthousiasme inzetten voor onze veteranen in financiële nood. De algemene indruk is dat de PBS hier nog immer een nuttige functie in vervult, maar dat tegelijkertijd alleen effectief en duurzaam kan worden geopereerd in samenwerking met de Gezamenlijke Militaire Fondsen.

De Prins Bernhard Stichting vertrouwt erop de soepele en prettige samenwerking met de fondsen aangesloten bij de GMF in 2024 voort te zetten. Helaas wijzen de voortekenen niet op een verbetering van maatschappelijke omstandigheden en internationale spanningen. Factoren als inflatie, hoge energierekeningen en woningtekort in het goedkopere segment werken vaak ook door in de toch al complexe problematiek van veteranen in (financiële) nood. De verwachting is dan ook dat de steunaanvragen ten minste gelijk zullen blijven aan het aantal van 2024.

In november hebben een drietal bestuursleden van het Dagelijks Bestuur een interview gegeven voor het blad Checkpoint. Het artikel, dat in januari 2024 is gepubliceerd, is in de bijlage van dit jaarrapport opgenomen.

Een casus:
Veteraan, alleenstaand en geen contact met zijn dochters, is gediagnostiseerd met dienst gerelateerde PTSS. Hij is gaan wonen in een 12+ woning (zelfstandig wonen in samenwerking met GGZ) om daarna op eigen benen te kunnen staan. De veteraan geeft aan dat het hem hier niet lukt en dat hij zich eenzaam voelt en radeloos wordt. Hij ervaart veel triggers op het GGZ-terrein die hem een gevoel van onveiligheid bezorgen. Traumabehandeling lukt hierdoor niet met hem. Er is een mogelijkheid bij de lokale thuisbasis veteranen gevonden om begeleiding te ontvangen die intensiever is en waar hij zich meer op zijn gemak voelt en begrepen wordt als veteraan. Echter de gemeente heeft 8 weken nodig om de indicatie om te zetten voor deze begeleiding. Om die reden wordt een gift/lening gevraagd om ter overbrugging en deze begeleiding wel voor hem te laten starten. De vztr vindt deze situatie onbegrijpelijk en neemt contact op met de maatschappelijk werker en de wethouder van de betreffende gemeente. Het resultaat is een indicatie die met spoed is afgegeven zodat hij kan worden begeleid. De financiële aanvraag aan de fondsen wordt daarmee ingetrokken.